Konuşma Gecikmesi: Ne Zaman Endişelenmeli?
Çocuğunuzun konuşması yaşıtlarına göre geride mi? Bu durum birçok ebeveynin endişe duyduğu bir konudur. Bu yazıda, konuşma gecikmesinin ne olduğunu, nedenlerini, belirtilerini ve ne zaman uzman desteği almanız gerektiğini ele alacağız.
Konuşma Gecikmesi Nedir?
Konuşma gecikmesi, çocuğun dil ve konuşma becerilerinin yaşına uygun gelişim düzeyinin gerisinde kalması durumudur. Her çocuk farklı hızda gelişse de, belirli yaş dönemlerinde beklenen dil becerileri vardır.
Normal Dil Gelişimi Kilometre Taşları
12 Ay
1-3 kelime söylerBasit komutları anlarİşaret eder"Agu-ugu" sesleri çıkarır18 Ay
10-20 kelime söylerVücut parçalarını gösterirBasit istekleri anlarİki kelimeyi birleştirebilir2 Yaş
50-100 kelime söylerİki kelimeli cümleler kurarBasit soruları anlarNesneleri adlandırır3 Yaş
200-1000 kelime söyler3-4 kelimeli cümleler kurarSorular sorarHikaye dinler4 Yaş
1000-1500 kelime söylerKarmaşık cümleler kurarGeçmiş zaman kullanırKonuşması anlaşılır5 Yaş
1500-2500 kelime söylerTüm sesleri çıkarırHikaye anlatırSoyut kavramları anlarKonuşma Gecikmesinin Belirtileri
12 Ayda
Hiç ses çıkarmıyorGöz teması kurmuyorİşaret etmiyorAdına tepki vermiyor18 Ayda
10'dan az kelimeBasit komutları anlamıyorİlgi göstermiyorTaklit etmiyor2 Yaşında
50'den az kelimeİki kelimeyi birleştirmiyorNesneleri adlandıramıyorSorulara cevap vermiyor3 Yaşında
Cümle kuramıyorKonuşması anlaşılmıyorSorular soramıyorHikaye dinlemiyor4-5 Yaşında
Konuşması hala anlaşılmıyorKarmaşık cümleler kuramıyorBazı sesleri çıkaramıyorİletişim kurmakta zorlanıyorKonuşma Gecikmesinin Nedenleri
İşitme Problemleri
İşitme kaybıTekrarlayan kulak enfeksiyonlarıSıvılı kulakNeden Önemli:
İşitme, dil öğreniminin temelidir. İşitme problemi olan çocuklar sesleri net duyamaz ve taklit edemezler.
Gelişimsel Bozukluklar
Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB)Entelektüel yetersizlikGenel gelişimsel gecikmeNörolojik Problemler
Serebral palsiKas hastalıklarıBeyin hasarıAnatomik Problemler
Damak yarığıDil bağı (ankiloglossi)Ağız-yüz yapısı problemleriÇevresel Faktörler
Yetersiz dil uyarımıÇok fazla ekran maruziyetiİki dilli ortam (geçici)Sosyal izolasyonSpesifik Dil Bozukluğu
Bilinen bir neden yokSadece dil etkilenirDiğer gelişim alanları normalNe Zaman Endişelenmeli?
Acil Değerlendirme Gereken Durumlar
Herhangi Bir Yaşta:
Daha önce kazanılmış becerilerin kaybıHiç göz teması yokSosyal etkileşim yokTekrarlayan davranışlar12 Ayda:
Hiç ses çıkarmıyorAdına tepki vermiyorİşaret etmiyor18 Ayda:
10'dan az kelimeTaklit etmiyorKomutları anlamıyor2 Yaşında:
50'den az kelimeİki kelime birleştirmiyorNesneleri adlandıramıyor3 Yaşında:
Cümle kuramıyorKonuşması %50'den az anlaşılıyorSorular soramıyor4-5 Yaşında:
Konuşması hala anlaşılmıyorKarmaşık cümleler kuramıyorİletişim kurmakta zorlanıyorDeğerlendirme Süreci
1. İşitme Testi
İlk adım her zaman işitme değerlendirmesidir. İşitme problemi dışlanmalıdır.
2. Dil ve Konuşma Değerlendirmesi
Alıcı dil (anlama)İfade edici dil (konuşma)ArtikülasyonSes kalitesi3. Gelişimsel Değerlendirme
Motor gelişimBilişsel gelişimSosyal-duygusal gelişim4. Tıbbi Değerlendirme
Fizik muayeneNörolojik değerlendirmeGenetik testler (gerekirse)Tedavi Yaklaşımları
Dil ve Konuşma Terapisi
Bireysel Terapi:
Haftada 1-3 seansÇocuğa özel programHedef odaklıGrup Terapisi:
Sosyal iletişimAkran etkileşimiGenellemeEv Programı
Ebeveyn Eğitimi:
Stratejiler öğretmeGünlük aktivitelerde uygulamaİlerleme takibiEv Aktiviteleri:
Kitap okumaŞarkılar, tekerlemelerOyun temelli öğrenmeDestekleyici Hizmetler
Özel eğitimİşitme rehabilitasyonuMesleki terapiPsikolojik destekEvde Yapılabilecekler
Dil Gelişimini Destekleme Stratejileri
1. Bol Bol Konuşun:
Günlük aktiviteleri anlatınYaptıklarınızı açıklayınÇocuğun ilgisini takip edin2. Kitap Okuyun:
Her gün kitap okuyunResimleri konuşunSorular sorun3. Şarkılar ve Tekerlemeler:
Basit şarkılar söyleyinHareketli oyunlar oynayınRitim ve uyak kullanın4. Oyun Oynayın:
Sembolik oyunlarRol yapma oyunlarıSıra alma oyunları5. Ekran Süresini Sınırlayın:
2 yaş altı: Yok2-5 yaş: Günde 1 saatKaliteli içerik seçin6. Genişletme Tekniği:
Çocuk: "Araba"
Ebeveyn: "Evet, kırmızı araba! Araba gidiyor."
7. Paralel Konuşma:
Çocuğun yaptığını anlatın: "Top atıyorsun. Yüksek atıyorsun!"
8. Seçenekler Sunun:
"Elma mı istersin, muz mu?" (Evet/hayır yerine)
Geç Konuşan Çocuklar (Late Talkers)
Kim Geç Konuşan Sayılır?
18-30 ay arası50'den az kelimeİki kelime birleştirmiyorDiğer gelişim alanları normalPrognoz
İyi Haber:
Geç konuşan çocukların %50-70'i 3 yaşına kadar yaşıtlarını yakalar.
Risk Faktörleri:
Aile öyküsüErkek cinsiyetÇok az kelime (<10)Jestleri kullanmıyorAnlama problemleri"Bekle ve Gör" mi, Müdahale mi?
Bekle ve Gör Uygun Değil:
Erken müdahale her zaman daha iyidirKayıp zaman telafi edilemezAileler stratejiler öğrenebilirÖnerilen Yaklaşım:
Hemen değerlendirmeEv programı başlatmaDüzenli takipGerekirse terapiİki Dilli Çocuklar
Normal mi?
Evet! İki dilli çocuklar bazen tek dilli çocuklardan biraz geride görünebilir, ancak bu geçicidir.
Ne Zaman Endişelenmeli?
Her iki dilde de gecikme varsaAnlama problemleri varsaSosyal iletişim zayıfsaDiğer gelişim alanları etkilenmişseÖneriler
Her iki dili de kullanmaya devam edinTutarlı olun (bir ebeveyn bir dil)Zengin dil ortamı sağlayınGerekirse değerlendirme yaptırınSonuç
Konuşma gecikmesi erken tanı ve müdahale ile başarıyla tedavi edilebilir. Çocuğunuzun konuşması konusunda endişeleriniz varsa, "bekle ve gör" yaklaşımı yerine hemen uzman değerlendirmesi yaptırmanız önemlidir. Erken müdahale, çocuğunuzun dil gelişiminde kritik fark yaratabilir. Bodrum'da profesyonel dil ve konuşma terapisi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.