Bodrum Dil Terapisti

Afazi: Yetişkinlerde Dil Bozuklukları ve Rehabilitasyon

•Afazi

Afazi: Yetişkinlerde Dil Bozuklukları ve Rehabilitasyon


Afazi, beyin hasarı sonucu ortaya çıkan bir dil bozukluğudur. En sık inme sonrası görülür ve kişinin konuşma, anlama, okuma ve yazma becerilerini etkiler. Bu yazıda, afazinin türlerini, nedenlarını ve rehabilitasyon yaklaşımlarını detaylı olarak ele alacağız.


Afazi Nedir?


Afazi, edinilmiş bir dil bozukluğudur. Daha önce normal dil becerilerine sahip olan bir kişide, beyin hasarı sonucu dil işlevlerinin kısmen veya tamamen kaybedilmesidir.


Afazi vs Diğer Bozukluklar


Afazi:

  • Dil bozukluğu
  • Beyin hasarı
  • Anlama ve/veya ifade

    • Dizartri:

  • Motor konuşma bozukluğu
  • Kas zayıflığı/koordinasyon
  • Dil korunmuş

    • Apraksi:

  • Motor planlama bozukluğu
  • Hareket programlama
  • Dil korunmuş

    • Afazi Nedenleri


    İnme (En Yaygın - %85)

  • İskemik inme
  • Hemorajik inme
  • Sol hemisfer hasarı
  • Dil alanları etkilenir

    • Travmatik Beyin Hasarı

  • Kaza
  • Düşme
  • Darbe

    • Beyin Tümörleri

  • Primer tümörler
  • Metastatik tümörler
  • Dil alanlarında

    • Enfeksiyonlar

  • Ensefalit
  • Beyin absesi
  • Menenjit

    • Dejeneratif Hastalıklar

  • Primer progresif afazi
  • Alzheimer hastalığı
  • Frontotemporal demans

    • Afazi Türleri


    Broca Afazisi (Ekspresif Afazi)


    Özellikler:

  • Konuşma üretimi zor
  • Kısa, kesik cümleler
  • Anlama iyi
  • Farkındalık var
  • Frustrasyon yüksek

    • Örnek:

    "Ben... hastane... doktor... iyi."


    Wernicke Afazisi (Reseptif Afazi)


    Özellikler:

  • Akıcı konuşma
  • Anlamsız kelimeler
  • Anlama zayıf
  • Farkındalık az
  • Jargon

    • Örnek:

    "Şey işte o şeyi aldım da sonra oraya gittim işte."


    Global Afazi


    Özellikler:

  • En ciddi tip
  • Hem ifade hem anlama etkilenmiş
  • Çok sınırlı iletişim
  • Otomatik konuşma olabilir

    • Anomik Afazi


    Özellikler:

  • Kelime bulma güçlüğü
  • Akıcı konuşma
  • İyi anlama
  • Çevreden anlatma

    • Örnek:

    "Şey... o... yazıyla... şey yapılan... kalem!"


    Kondüksiyon Afazisi


    Özellikler:

  • Tekrar etme güçlüğü
  • İyi anlama
  • Akıcı konuşma
  • Fonolojik hatalar

    • Transkortikal Afaziler


    Transkortikal Motor:

  • Broca benzeri
  • Tekrar iyi

    • Transkortikal Duyusal:

  • Wernicke benzeri
  • Tekrar iyi

    • Mikst Transkortikal:

  • Global benzeri
  • Tekrar iyi

    • Afazinin Etkileri


    İletişim


    Konuşma:

  • Kelime bulma
  • Cümle kurma
  • Akıcılık
  • Artikülasyon

    • Anlama:

  • Sözel anlama
  • Yazılı anlama
  • Karmaşık dil
  • Hızlı konuşma

    • Okuma:

  • Kelime okuma
  • Cümle okuma
  • Anlama
  • Hız

    • Yazma:

  • Kelime yazma
  • Cümle yazma
  • İmla
  • Dil bilgisi

    • Günlük Yaşam


  • Telefon konuşmaları
  • Alışveriş
  • Bankacılık
  • Sosyal etkileşim
  • İş yaşamı

    • Psikososyal


  • Depresyon
  • Anksiyete
  • Sosyal izolasyon
  • Öz güven kaybı
  • Aile ilişkileri

    • Değerlendirme


    Standart Testler


    Western Aphasia Battery (WAB):

  • Kapsamlı değerlendirme
  • Afazi tipi belirleme
  • Şiddet skoru

    • Boston Diagnostic Aphasia Examination (BDAE):

  • Detaylı değerlendirme
  • Alt testler
  • Profil çıkarma

    • Token Test:

  • Anlama değerlendirmesi
  • Karmaşıklık seviyeleri

    • Fonksiyonel Değerlendirme


    Communicative Effectiveness Index (CETI):

  • Günlük iletişim
  • Fonksiyonel beceriler
  • Aile görüşü

    • Functional Communication Profile:

  • Gerçek yaşam durumları
  • İletişim stratejileri

    • Tedavi Yaklaşımları


    Bozukluk Odaklı Terapi


    Kelime Bulma Terapisi:

  • Semantik özellik analizi
  • Fonolojik ipuçları
  • Cueing hiyerarşisi
  • Tekrar ve pratik

    • Cümle Üretimi Terapisi:

  • Cümle tamamlama
  • Cümle genişletme
  • Dil bilgisi çalışması

    • Anlama Terapisi:

  • Kelime-resim eşleştirme
  • Yönergeleri takip etme
  • Soru-cevap
  • Hikaye anlama

    • Fonksiyonel İletişim Terapisi


    PACE (Promoting Aphasics' Communicative Effectiveness):

  • Doğal iletişim
  • Bilgi değişimi
  • Tüm modaliteler
  • Eşit katılım

    • Script Training:

  • Günlük senaryolar
  • Tekrarlı pratik
  • Otomatikleştirme
  • Genelleme

    • Grup Terapisi


    Avantajları:

  • Sosyal etkileşim
  • Akran desteği
  • Gerçek iletişim
  • Motivasyon

    • Aktiviteler:

  • Konuşma grupları
  • Rol yapma
  • Oyunlar
  • Sosyal etkinlikler

    • Teknoloji Destekli Terapi


    Bilgisayar Programları:

  • Bağımsız çalışma
  • Tekrar fırsatı
  • Geri bildirim
  • İlerleme takibi

    • Tablet Uygulamaları:

  • Taşınabilir
  • Etkileşimli
  • Motivasyon artırıcı

    • Teleterapi:

  • Uzaktan terapi
  • Erişilebilirlik
  • Esneklik

    • Yoğun Terapi Programları


    Constraint-Induced Language Therapy (CILT)


    Prensipler:

  • Yoğun terapi (3-4 saat/gün)
  • Sadece sözel iletişim
  • Jestler yasak
  • Şekillendirme

    • Etkinlik:

  • Araştırmalarla desteklenmiş
  • Hızlı ilerleme
  • Uzun vadeli fayda

    • Melodic Intonation Therapy (MIT)


    Kimler İçin:

  • Broca afazisi
  • Kötü ifade
  • İyi anlama
  • Sağ hemisfer sağlam

    • Nasıl Çalışır:

  • Melodi kullanımı
  • Ritim
  • Sol el vurma
  • Kademeli karmaşıklaştırma

    • Alternatif İletişim Stratejileri


    Destekleyici İletişim


    Jestler:

  • Doğal jestler
  • İşaret dili
  • Pantomim

    • Çizim:

  • Basit çizimler
  • Anahtar kelimeler
  • İletişim defteri

    • Yazma:

  • Anahtar kelimeler
  • Kısa notlar
  • Destekleyici

    • AAC (Augmentative and Alternative Communication)


    Düşük Teknoloji:

  • İletişim panoları
  • Resim kartları
  • Alfabetik panolar

    • Yüksek Teknoloji:

  • Konuşma üreten cihazlar
  • Tablet uygulamaları
  • Özelleştirilebilir

    • Aile ve Bakıcı Eğitimi


    İletişim Stratejileri


    Konuşma:

  • Yavaş konuşun
  • Basit cümleler
  • Tek kavram
  • Tekrar edin

    • Dinleme:

  • Sabırlı olun
  • Acele ettirmeyin
  • Tahmin etmeyin
  • Onaylayın

    • Destekleme:

  • Tüm modaliteleri kullanın
  • Jestler, çizim, yazma
  • Çevre ipuçları
  • Seçenekler sunun

    • Duygusal Destek


    Anlayış:

  • Frustrasyon normal
  • Sabır gerekli
  • Küçük ilerlemeler önemli

    • Teşvik:

  • Olumlu pekiştirme
  • Başarıları kutlama
  • Umut verme

    • İyileşme Süreci


    İyileşme Aşamaları


    Akut Dönem (0-3 ay):

  • Hızlı iyileşme
  • Spontan iyileşme
  • Yoğun terapi

    • Subakut Dönem (3-6 ay):

  • Devam eden iyileşme
  • Terapi etkisi
  • Plato başlangıcı

    • Kronik Dönem (6+ ay):

  • Yavaş iyileşme
  • Kompansasyon
  • Yaşam kalitesi odaklı

    • İyileşmeyi Etkileyen Faktörler


    Olumlu Faktörler:

  • Genç yaş
  • Hafif afazi
  • Erken terapi
  • Yoğun terapi
  • Motivasyon
  • Aile desteği

    • Olumsuz Faktörler:

  • İleri yaş
  • Ciddi afazi
  • Geniş lezyon
  • Ek problemler
  • Depresyon

    • Yaşam Kalitesi


    Sosyal Katılım


    Aktiviteler:

  • Afazi grupları
  • Sosyal etkinlikler
  • Hobiler
  • Gönüllülük

    • Destek Grupları:

  • Akran desteği
  • Deneyim paylaşımı
  • Bilgi edinme
  • Umut

    • İş Yaşamına Dönüş


    Değerlendirme:

  • İş gereksinimleri
  • İletişim ihtiyaçları
  • Fiziksel talepler

    • Adaptasyonlar:

  • İş değişiklikleri
  • Yardımcı teknoloji
  • Esnek çalışma
  • Destek

    • Yeni Gelişmeler


    Nöroplastisite


    Beyin Yeniden Organizasyonu:

  • Yeni bağlantılar
  • Kompansasyon
  • Terapi etkisi

    • Yoğun Terapi:

  • Nöroplastisiteyi artırır
  • Daha iyi sonuçlar

    • Teknolojik İlerlemeler


    Sanal Gerçeklik:

  • İmmersif terapi
  • Gerçekçi senaryolar
  • Motivasyon

    • Beyin Uyarımı:

  • tDCS (Transcranial Direct Current Stimulation)
  • TMS (Transcranial Magnetic Stimulation)
  • Terapi ile kombinasyon

    • Sonuç


    Afazi, yaşamı değiştiren bir durumdur, ancak uygun rehabilitasyon ile önemli iyileşmeler mümkündür. Erken müdahale, yoğun terapi, aile desteği ve uzun vadeli takip ile afazili bireyler iletişim becerilerini geliştirebilir ve yaşam kalitelerini artırabilirler. Bodrum'da afazi rehabilitasyonu için profesyonel dil ve konuşma terapisi desteği için bizimle iletişime geçebilirsiniz.


    Built with v0